Wednesday, November 25, 2020

Sanayi Toplumu ve Geleceği (Unabomber Manifesto) - Theodore John Kaczynski






 Sanayi Toplumu ve Geleceği (PDF)

Sanayi Toplumu ve Geleceği'nin genişletilmiş ve gözden geçirilmiş 2019 baskısının Türkçe çevirisine yukarıdaki linke tıklayarak erişebilirsiniz. Burada yayınladığımız çeviri, Kaczynski'nin 2016 yılında metne eklediği çeşitli açıklamaları ve Sanayi Toplumu ve Geleceği'nde tartışılan fikirlerin daha ayrıntılı bir şekilde işlendiği metinlere yapılan referansları da içermektedir. Ayrıca metnin sonunda, Kaczynski'nin Sanayi Toplumu ve Geleceği'ne 2007 yılında yazmış olduğu son sözü ve Technological Slavery'nin 2019 baskısında yer alan iki adet Ek'i bulabilirsiniz. 

Kaos Yayınları Çevirisindeki Hatalardan Örnekler

Sanayi Toplumu ve Geleceği'nin Kaos Yayınları tarafından yayınlanan bir Türkçe çevirisi mevcuttur. Bu çeviri, bazı noktalarda anlamı tamamı ile bozan yanlışlar içermektedir. Örnek olarak:

Birinci paragrafta yer alan life expectancy ifadesi, Kaos Yayınları çevirisinde "yaşamdan beklenti" olarak yer almaktadır. Fakat burada kastedilen kişilerin yaşamdan beklentisi değil, ortalama ömürdür. Kaczynski burada yaşamdan beklentinin artmasından değil, ortalama yaşam süresinin "gelişmiş" ülkelerde artmasından bahsetmektedir.

İkinci dipnot Kaos Yayınları çevirisinde aşağıdaki şekilde yer almaktadır:

Tüm zorba ve acımasız rekabetçilerin, ya da en azından çoğunun, aşağılık duygusundan muzdarip olduğunu ileri sürüyoruz.

Buradaki yanlış Kaos Yayınları'nın kullandığı metinden kaynaklanıyor gibidir. Sanayi Toplumu ve Geleceği'nin Washington Post'ta yayınlanan ilk versiyonunda ikinci dipnot aşağıdaki şekilde yer almaktadır:

  We are asserting that ALL, or even most, bullies and ruthless competitors suffer from feelings of inferiority.

Fakat sonraki metinlerde ikinci dipnot aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:

We are not asserting that all, or even most, bullies and ruthless competitors suffer from feelings of inferiority.

Dolayısı ile çevirinin aşağıdaki gibi olması gerekir:

Tüm zorbaların ve acımasız rekabetçilerin, hatta çoğunluğunun dahi, aşağılık duygusundan mustarip olduklarını iddia etmiyoruz.

Kaos Yayınları çevirisinde 66. paragrafın ilk iki cümlesi aşağıdaki şekildedir:

Bugün, insanlar kendi adlarına oluşturdukları erdeme göre değil, sistemin onlar adına veya onlar için oluşturduğu erdeme göre yaşıyorlar. Ve kendi adlarına oluşturduklarını da, her geçen gün daha yoğun bir biçimde, sistemin belirlediği kanallar üzerinden yapıyorlar.

Metnin orijinal hali aşağıdaki gibidir:

Today people live more by virtue of what the system does for them or to them than by virtue of what they do for themselves. And what they do for themselves is done more and more along channels laid down by the system.

Metnin orijinalinde anlatılmak istenen şudur: İnsanlar günümüzde yaşamlarını, kendi kapasiteleri ve yetenekleri ile otonom bir şekilde yaptıklarından çok, sistemin onlar adına yaptıkları ile sürdürmektedir. Erdem ya da ahlaki değerler burada söz konusu edilmemektedir. Kaos Yayınları çevirisi doğru anlamı vermekten uzak olduğu gibi, konu ile hiç alakası olmayan erdemden bahsederek anlamı tamamen bozmaktadır. Birinci cümle çok yanlış bir şekilde başladığı için, takip eden cümle de tamamen anlamsız olmuştur. Doğru çevirinin aşağıdaki gibi olması gerekir:

Günümüzde insanlar kendileri için yaptıklarından çok, sistemin onlar için ya da onlara yaptıkları ile hayatta kalmaktadırlar. Ve kendileri için yaptıkları şeyler de, gittikçe artan bir oranda sistem tarafından oluşturulan kanallardan yapılmaktadır.

83. paragrafta geçen bir cümle Kaos Yayınları çevirisinde aşağıdaki şekilde yer almaktadır:

Bizim toplumumuz da, daha kaba şekilde olmakla birlikte, bunu kullanır.

 Burada verilen anlam, metnin orijinalinde yer alan anlamın tam tersidir. Doğru çevirinin aşağıdaki gibi olması gerekir:
Bizim toplumumuz da, daha ince bir şekilde olmakla beraber, bunu kullanır.

Burada yayınladığımız çeviride de gözümüzden kaçan hatalar olabilir. Fakat bu çevirinin, bu ve buna benzer yanlışları düzeltmesi ve Kaczynski'nin metne 2016 yılında eklediği açıklamalarla beraber, metinde bahsedilen konuların daha ayrıntılı tartışıldığı eserlere - gerek kendi yazmış oldukları gerekse de başka yazarların eserleri - yapmış olduğu atıfları da içermesi nedeniyle, Kaczynski'nin anlatmak istediklerini çok daha iyi bir şekilde ifade ettiğini düşünüyoruz. Kaczynski'nin atıfta bulunduğu ve Sanayi Toplumu ve Geleceği'ndeki bazı noktaları daha ayrıntılı bir şekilde tartışan kendi metinlerinin Türkçe çevirileri de bu blogta yer almaktadır. PDF dosyasında bu metinlerin linkleri verilmiştir. 

Anarşizm Konusundaki Kafa Karışıklığı

Kaczynski'nin 2016'da yılında Sanayi Toplumu ve Geleceği'ne eklediği notlardan bir tanesi şu şekildedir:

1995 yılında FC'yi "anarşist" olarak tanımladım, çünkü bilinen bir politik kimliğe sahip olmanın avantajlı olacağını düşündüm. O yıllarda Anarşizm hakkında çok az şey biliyordum. O zamandan beri anarşistlerin, en azından ABD ve Birleşik Krallık'takilerin, herhangi bir amaç için faydalı olamayacak bir sürü beceriksiz ve hayalci olduklarını öğrendim. Söylemeye gerek yok ki, anarşist kimliğini tümüyle reddediyorum. 

Bu, Kaczynski hakkında çok yaygın bir kafa karışıklığının önlenmesi adına faydalı olabilecek bir uyarıdır: Kaczynski'nin bir anarşist ya da bir anarko-primitivist olduğu. Kaczynski'nin anarko-primitivizmi eleştirdiği uzunca bir makalesi de bulunmaktadır: İlkel Yaşam Hakkındaki Gerçek

Kaos Yayınları, Anarşist bir yayınevidir. Sanayi Toplumu ve Geleceği'nin, bu yayınevinin kataloğunda yer alan Fukuoka, Zerzan, Bookchin, Kropotkin, Proudhon gibilerinin eserleri ile beraber, sonunda orada neden bulunduğuna anlam veremediğimiz bir ekle (Kaczynski aslında John Wayne'dir(!!)) yayınlanması, Kaczynski'nin eserinin bir solculuk paketi içerisinde insanlara sunulması anlamına gelmekte ve böylece doğru anlaşılmasını engellemektedir. (Hatta belki de doğru kişilere ulaşmasını dahi engellemektedir.) Çünkü Anarşizm de, Anarko-Primitivizm de solculuktur ve Kaczynski'nin Sanayi Toplumu ve Geleceği'nde solculuk hakkında söyledikleri, bunlar için de geçerlidir. Bu çeviri ile birlikte, bu kafa karışıklığının giderilmesine de bir katkı yapmayı umuyoruz.

___________________________________________________________________________________

Karaçam

karapinusnigra@gmail.com